W muzeum w Bóbrce można oglądać „Jelonka”
„Jelonek” to bynajmniej nie mały jeleń - to autocysterna marki Jelcz, przez wiele lat zapewniająca transport paliwa, a obecnie eksponat w Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce koło Krosna. Historyczny, wysłużony samochód został przez ORLEN Transport Sp. z o.o. przekazany do placówki muzealnej znajdującej się w miejscu, w którym zrodził się przemysł naftowy.
Muzeum Przemysła Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza nie przypadkiem urządzono w Bóbrce: znajduje się tam czynna do dziś kopalnia ropy naftowej, której początki sięgają roku 1854. Mieszkańcy Podkarpacia znali ropę, używali jej na przykład do smarowania wozów, ale też ran po odmrożeniach. Potem Ignacy Łukasiewicz po raz pierwszy wydestylował z ropy naftowej naftę i zastosował ją do oświetlenia ulic i domów. I tak w XIX wieku Polska stała się znaczącym w świecie ośrodkiem wydobycia ropy naftowej.
Za sprawą Łukasiewicza „czarne złoto” wydobywane w podkarpackiej wsi zmieniło historię świata. Do współczesności zachowały się dwa oryginalne szyby naftowe z XIX wieku: „Franek” i „Janina”. W kopance „Franek”, wykonanej ręcznie około 1860 roku, do głębokości 20 metrów, wciąż zobaczyć można oleistą maź o charakterystycznym zapachu. Natomiast „Janina” została wykopana ręcznie do głębokości 96 metrów, a następnie pogłębiona wiertnicą ręczną do 156 metrów.
Spacerując alejkami muzeum można obejrzeć i poznać zasadę działania urządzeń przemysłu naftowego, rafineryjnego i gazowniczego, pochodzących z XX wieku. Wiele z nich pamięta czasy założycieli kopalni: Ignacego Łukasiewicza, Tytusa Trzecieskiego i Karola Klobassy-Zrenckiego. Zwiedzający mogą zobaczyć chociażby warsztat mechaniczny z 1864 roku, budynek administracyjny - tzw. dom Łukasiewicza - z 1865 roku z ekspozycją apteczną i kolekcją lamp naftowych, kuźnię kopalnianą z 1856 roku czy zrekonstruowaną wiertnicę ręczną z 1862 roku.
Do najcenniejszych eksponatów w Bóbrce zalicza się drewnianą kotłownię z końca XIX wieku, która dostarczała parę wodną do napędu urządzeń kopalnianych, wiertnicę typu kanadyjskiego z 1885 roku, napędzaną lokomobilą parową, wiertnicę udarową z 1923 roku, pompy i sprężarki dawnej konstrukcji, kieraty do grupowego pompowania odwiertów, zbiór gazomierzy domowych i przemysłowych lub zbiór narzędzi do wierceń obrotowych.
W gronie cennych historycznie eksponatów znajduje się także „Jelonek”, czyli cysterna, która przez wiele lat służyła Spółce ORLEN Transport. Jak przekazała Barbara Olejarz, dyrektor Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazownictwa w Bóbrce, w księdze inwentarzowej muzeum naszego „Jelonka” określa się jako „cysternę do przewozu paliw”.
Dane techniczne pojazdu przekazał Michał Górecki z Fundacji Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce. Otóż autocysterna Jelcz 325 wyprodukowana została w roku 1992 w Jelczańskich Zakładach Samochodowych, na podwoziu samochodu ciężarowego, posiada pojemność 7 500 l. Pojazd wyposażono w rzędowy, sześciocylindrowy silnik o mocy 202 koni mechanicznych i pięciobiegową skrzynię biegów. Maksymalna prędkość samochodu to 92,5 km/h. Podczas jazdy zużywał 27 litrów paliwa na 100 km.
Autocysterna najpierw służyła do przewozu paliw do bazy paliwowej. Następnie, wypełniona glikolem, pełniła funkcję pługa śnieżnego w bazie paliwowej. Po remoncie przekazano ją do muzeum w Bóbrce. Wydarzyło się to podczas XV Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej w roku 2014.
Z wyremontowanym „zabytkiem” na Podkarpacie pojechał wówczas Gerard Skroński. Podróż zajęła wiele godzin, ale eksponat został powitany z radością: - Bóbrka to niezwykłe miejsce. Tam wciąż w powietrzu unosi się zapach oleju skalnego, czyli ropy naftowej. „Jelonek” trafił do Płocka z Mościsk, gdzie zakończył działalność. W Płocku został wyremontowany, a następnie przekazany do muzeum w Bóbrce. Znajduje się ono na terenie dawnych szybów kopalnianych: gdy zanurzy się w odwiercie wiadro, nadal wyciąga się olej skalny - opowiada koordynator ds. audytów i szkoleń HSSE.
Jeśli ktoś chciałby poszerzyć swoją wiedzę o historii pojazdów marki Jelcz, które produkowane były do różnych celów, powinien odwiedzić Izbę Historii Marki Jelcz w Jelczu-Laskowicach. Znajduje się tam ekspozycja poświęcona historii Jelczańskich Zakładów Samochodowych, dokumenty i modele produkowanych samochodów. Natomiast pochodzący z Jelcza „Jelonek” nadal wspominany jest z łezką w oku przez kierowców i pracowników naszej Spółki, związanych sentymentalnie ze sprzętem, który służył im w ciągu wielu lat pracy.
Fot. Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce
